Kolonoskopia to badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Jest to badanie endoskopowe, które umożliwia diagnostykę i leczenie chorób jelit. Przewód pokarmowy u ludzi pełni wiele ważnych funkcji. Zaczyna się przełykiem, a kończy otworem odbytowym. Kolonoskopia to badanie, które wielu osobom kojarzy się negatywnie. Jakie objawy powinny zaniepokoić i kiedy konieczne jest wykonanie kolonoskopii diagnostycznej lub terapeutycznej?
Jakie zabiegi są możliwe dzięki kolonoskopii?
Wprowadzenie w bańkę odbytu rurki endoskopu pozwala na obserwację jelita grubego, ale także przy użyciu dodatkowych narzędzi na wykonanie prostych zabiegów. Wykonując kolonoskopię lekarz może np. pobrać wycinek materiału do badań histopatologicznych, ale także wykonać:
- usunięcie polipów,
- zmniejszenie guzów,
- poszerzenie zwężeń jelitowych,
- tamowanie krwawień z dolnego odcinka jelita grubego.
Jak wygląda kolonoskop?
Narzędzie, którym wykonuje się kolonoskopię, to kolonoskop. Jest to elastyczna rurka, która ma od 130 do nawet 200 cm. Kolonoskopia to badanie endoskopowe, co oznacza, że pozwala na zobaczenie wnętrza ciała pacjenta bez ingerencji chirurgicznej. Jest to możliwe dzięki zakończeniu rurki kamerą i źródłem światła, natomiast z drugiej strony manipulatorem, którym lekarz może sterować tak, aby zobaczyć interesujący go obszar, pobrać wycinki materiału do badań czy nawet wykonać niewielkie zabiegi. Rozwój technologii i stosowanie nowoczesnych metod w medycynie zmniejszyły dyskomfort podczas wykonywania kolonoskopii, jednak wciąż jest to badanie, które wywołuje obawy pacjentów. Uśmierzenie tych obaw zależy w dużej mierze od lekarza prowadzącego badanie, od rodzaju używanego sprzętu oraz możliwości zaproponowania różnych metod sedacji.
Objawy i wskazania do kolonoskopii
Kolonoskopię zleca się w różnych przypadkach, a rodzaj zabiegu dobiera się w zależności od sygnalizowanych przez pacjenta problemów i podejrzeń lekarza. Objawy, jakie powinny zaniepokoić to między innymi silne bóle brzucha, zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego, zaburzenia rytmu wypróżniania, krew w stolcu, krwawienia z przewodu pokarmowego czy osłabienie. Niestety choroby układu pokarmowego rozwijają się powoli i często są bagatelizowane, tłumaczone przez stres lub nieprawidłową dietę. Do jednych z najpoważniejszych schorzeń zalicza się raka jelita grubego, którego objawy z pierwszej fazie nowotworu przypominają powszechne dolegliwości bólowe, takie jak wzdęcia czy silne bóle brzucha.
Kolonoskopia diagnostyczna
Kolonoskopię diagnostyczną zaleca się, kiedy celem lekarza jest wykrycie schorzeń dolnego odcinka pokarmowego. Metodę stosuje się także w przypadku silnych krwawień z przewodu pokarmowego lub aby znaleźć przyczynę krwi w kale. Kolonoskopia diagnostyczna pomaga wyjaśnić niedokrwistość, zaburzenia rytmu wypróżniania lub silne i częste bóle brzucha.
Kolonoskopia diagnostyczna jest zalecana także wtedy, gdy istnieje podejrzenie raka jelita grubego. Wśród wskazań do kolonoskopii diagnostycznej wymienia się także biegunki o niejasnym pochodzeniu, lekarz ma podejrzenie zaburzeń wchłaniania lub przypuszcza wystąpienie u pacjenta choroby Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącego zapalenia jelita.
Kolonoskopia terapeutyczna
Celem wykonywania kolonoskopii terapeutycznej, czyli leczniczej, jest zwykle usunięcie polipów lub innych ciał obcych z przewodu pokarmowego. Tego rodzaju kolonoskopię wykonuje się także po to, aby ograniczyć nieprzyjemne skutki wynikające z rozwijających się z jelicie schorzeń, np. zwężeń jelita. Kolonoskopia terapeutyczna to także sposób na zahamowanie krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego lub usunięcie polipów.
Kolonoskopia w ramach badań przesiewowych
Badania przesiewowe to inaczej badania laboratoryjne, dzięki którym możliwe jest ustalenie ryzyka zapadalności na określone choroby przewodu pokarmowego lub wykrycie choroby zanim pojawią się niebezpieczne dla życia i zdrowia objawy. Kolonoskopię w ramach badań przesiewowych można wykonywać nawet co dwanaście miesięcy, szczególnie jeśli u pacjenta zostały wykryte wcześniej zmiany polipowate lub pacjent cierpi na schorzenia zapalenia jelit. Co więcej, kolonoskopia jest szczególnie istotna w przypadku osób obciążonych genetycznie, u których chociaż jeden krewny pierwszego stopnia miał rozpoznanego raka jelita grubego lub raka trzonu macicy. Kolonoskopia jest wskazana także wtedy, gdy u pacjenta w wywiadzie stwierdza się rodzinną polipowatość gruczolakową.
Kolonoskopia – przeciwwskazania
Chociaż badanie kolonoskopii pomaga postawić dobrą diagnozę i ocenić stan zdrowia pacjenta, to nie zawsze jest to zabieg możliwy do wykonania. Z uwagi na fakt, że kolonoskopia może być bolesna, sprawia duży dyskomfort i często powoduje silny stres u pacjentów, a także może mieć wpływ na funkcjonowanie pacjenta, wśród przeciwwskazań do wykonania kolonoskopii wyróżnia się między innymi choroby serca i płuc. Są to głównie choroby wieńcowe, niewydolności oddechowe, zaburzenia krzepnięcia krwi czy niewydolność serca. Kolonoskopii nie wykonuje się także u kobiet w ciąży w 2. i 3. trymestrze.